Τα όσα διαδραματίστηκαν κυρίως το Μεγάλο Σάββατο σε πολλές περιοχές είναι, επί της ουσίας, το αποτύπωμα της κυπριακής κοινωνίας, των τάσεων και αντιλήψεων που τεινουν να επικρατήσουν, της παρείσφρησης με πρωταγωνιστικό ρόλο ακραίων στοιχείων και της κανονικοποίησης εγκληματικών συμπεριφορών. Και όλα αυτά δήθεν για τη διατήρηση ενός εθίμου.
Είναι οι ίδιες συμπεριφορές που εκδηλώνονται και με άλλα προσχήματα, διαδηλώσεις, συγκεντρώσεις, πορείες διαμαρτυρίας κ.λπ. Η λαμπρατζιά, τουλάχιστον όπως τη μάθαμε, έπαψε εδώ και χρόνια να θυμίζει το έθιμο που ξέραμε. Αποτελεί πλέον ένα βράδυ που τα τελευταία χρόνια ευχόμασταν να μην θρηνήσουμε θύματα. Δυστυχώς, συνέβη φέτος. Ένας νέος 22 ετών σκοτώθηκε, στον άτυπο διαγωνισμό για τη μεγαλύτερη λαμπρατζιά.
Ενός δήθεν εθίμου, που εξελίχθηκε σε μια κατά συρροή παράβαση νόμων και κανονισμών. Το πιο ανησυχητικό, όμως, είναι η στάση της Πολιτείας και των θεσμών. Φτάσαμε ώς εδώ μετά την απαράδεκτη ανοχή και την προχειρότητα που αντιμετωπίζουν όσα γίνονται το Πάσχα. Από κλοπές ξύλων, εμπρησμούς, εκρηκτικούς μηχανισμούς, παράνομα πυροτεχνήματα, εγκληματικές ενέργειες που θέτουν σε κίνδυνο ζωές, για ένα δήθεν έθιμο που αδυνατεί η Πολιτεία να ρυθμίσει.
Και μέσα σ’ αυτό το άκρως επικίνδυνο κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο σε καμιά περίπτωση δεν εμπίπτει στον ορισμό της νεανικής παραβατικότητας, παρακολουθούμε να υιοθετούνται ακροδεξιές ρητορικές. Όπως το κάψιμο στις λαμπρατζιές πολιτικών προσώπων από Κύπρο και Ελλάδα ή των αρχικών γραμμάτων που παραπέμπουν στους ΛΟΑΤΚΙ. Όταν βλέπουμε στις γειτονιές 15χρονους μαυροφορεμένους με καλυμμένα πρόσωπα, έχοντας στην κατοχή τους ακόμη και επιθετικά εργαλεία, τι θα πρέπει να περιμένουμε τα επόμενα χρόνια;
Το πώς έμαθαν αυτές τις συμπεριφορές είναι αυτό που πρέπει να ανησυχήσει. Αυτά τα παιδιά αποτελούν το εργαλείο για εδραίωση και διάδοση αυτών των ακροδεξιών συμπεριφορών. Είναι τα ίδια παιδιά που βλέπουμε σε κερκίδες, σε επεισόδια και σε επιθέσεις εναντίον αστυνομικών.
Και η Πολιτεία, αντί τα δει τα βαθύτερα αίτια της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί και επιδεινώνεται χρόνο με τον χρόνο, αναλώνεται σε μια πολιτική διαμάχη για το νομοσχέδιο που κατατέθηκε την υστάτη και δεν πέρασε από τη Βουλή.
Τα τσούγκρισαν
Τα όσα συνέβησαν το φετινό Πάσχα και τα όσα προηγήθηκαν με το κυβερνητικό νομοσχέδιο ήταν η αφορμή για να ξεσπάσει νέα κόντρα μεταξύ της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών και του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Η Εκτελεστική Εξουσία επιρρίπτει ευθύνες στη Νομοθετική, για τη μη ψήφιση του νομοσχεδίου, με τη Νομοθετική Εξουσία να αντιστρέφει τα πυρά.
Η κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών σε ανακοίνωσή της αναφέρει ότι το νομοσχέδιο τέθηκε τάχιστα προς συζήτηση στις 12 Μαρτίου, όπου διαφάνηκαν διαφωνίες που υπήρχαν. «Παρά τις ρητές οδηγίες του προέδρου της Επιτροπής για εξεύρεση κοινής συνισταμένης μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων, το αναθεωρημένο κείμενο που υποβλήθηκε στην Επιτροπή αργά το μεσημέρι της 8ης Απριλίου 2025 δεν ήταν κοινά αποδεκτό από τους εμπλεκόμενους φορείς, μεταθέτοντας ουσιαστικά το βάρος ευθύνης στο νομοθετικό Σώμα να αποφασίσει για το πιο κομβικό σημείο αυτού και την κυριότερη διαφωνία των Αρχών τοπικής διοίκησης, δηλαδή την ημερομηνία έναρξης των προτεινόμενων ρυθμίσεων, αφού, ως οι ίδιοι υπερτόνισαν, ήταν απολύτως ανέφικτο αυτές να εφαρμοστούν για το επερχόμενο Πάσχα, το οποίο απείχε μόλις μία εβδομάδα από την εν λόγω συνεδρία», σημειώνει η Επιτροπή.
Ξεκάθαρη απαγόρευση
Παράλληλα, η Επιτροπή υπενθυμίζει προς όλους τους αρμόδιους φορείς ότι σύμφωνα με το αυστηρότατο νομικό πλαίσιο που ψηφίστηκε πρόσφατα από τη Βουλή των Αντιπροσώπων σχετικά με τις πυρκαγιές και αφορά στην τροποποίηση του περί Δήμων Νόμου και του περί Κοινοτήτων Νόμου, απαγορεύεται το άναμμα φωτιάς σε οποιοδήποτε σημείο εντός ορίου ανάπτυξης Αρχών τοπικής διοίκησης, πλην ορισμένων εξαιρέσεων, εντός των οποίων προφανώς δεν συμπεριλαμβάνεται το άναμμα λαμπρατζιάς.
Έκλεισαν τα μάτια
Το τελευταίο σημείο της ανακοίνωσης της Επιτροπής Νομικών έχει λεχθεί επανειλημμένα τις τελευταίες βδομάδες. Το μεγάλο και βασανιστικό ερώτημα είναι γιατί, και παρά τις σχετικές οδηγίες από το Αρχηγείο Αστυνομίας για τήρηση των προνοιών του νόμου, άπαντες έκλεισαν τα μάτια και με την ανοχή τους άναψαν παράνομα φωτιές σε κάθε γωνιά του τόπου. Διότι, εάν ήθελαν πραγματικά να εφαρμοζόταν ο νόμος, το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου δεν έπρεπε να υπήρχε καμιά λαμπρατζιά.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον περί Δήμων Νόμο του 2022 (52(I)/2022) στο άρθρο 139Α με τίτλο «Απαγορεύσεις σε σχέση με το άναμμα φωτιάς», αναφέρεται: Απαγορεύεται σε οποιοδήποτε πρόσωπο να ανάβει φωτιά σε οποιοδήποτε σημείο εντός ορίου ανάπτυξης δήμου, εξαιρουμένων των ακόλουθων περιπτώσεων: κατόπιν ειδικής άδειας του δήμου, η οποία χορηγείται σε εξαιρετικές περιπτώσεις, και νοουμένου ότι το πρόσωπο αυτό λαμβάνει επαρκείς προφυλάξεις για την παρεμπόδιση εξάπλωσης φωτιάς και έχει στη διάθεσή του τα αναγκαία μέσα για την πλήρη κατάσβεση φωτιάς.
Ο υπ. Δικαιοσύνης
Ευθύνες στη Βουλή άφησε από την πλευρά του χθες ο υπουργός Δικαιοσύνης, Μάριος Χαρτσιώτης, υποστηρίζοντας σε δηλώσεις του στο ραδιόφωνο του ΡΙΚ ότι το νομοσχέδιο για τις λαμπρατζιές είχε κατατεθεί ενώπιον της Βουλής στις 9 Απριλίου, αλλά δεν προωθήθηκε για ψήφιση, και ζήτησε από τη Βουλή να καλέσει αμέσως ενώπιόν της το υπουργείο, για να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση του θέματος. Παράλληλα, τονίζοντας ότι η Αστυνομία δεν μπορεί να αντιμετωπίσει από μόνη της το πρόβλημα, απηύθυνε έκκληση σε όλους τους φορείς, κυρίως τους γονείς, να ασχοληθούν σοβαρά με το θέμα, ενώ ανέφερε ότι θα διαβουλευθεί με την υπουργό Παιδείας, έτσι ώστε όταν ένας ανήλικος καταδικάζεται εκτός σχολείου για θέματα παραβατικότητας, αυτό να αντανακλάται στον βαθμό διαγωγής του απολυτηρίου του.
Την ίδια ώρα η Αστυνομία ανακοίνωσε χθες ότι, στο πλαίσιο 2.334 ελέγχων που διενήργησε στο διάστημα μεταξύ 7 και 21 Απριλίου σε ανοικτούς χώρους όπου συχνάζουν νεαρά άτομα, ελέχθηκαν 1.120 πρόσωπα, εκ των οποίων συνελήφθησαν 18 και κατασχέθηκαν άνω των 4.000 κροτίδων.
Τερματισμός εθίμου
Άμεση επανεξέταση και πιθανότατα τον τερματισμό του εθίμου της λαμπρατζιάς στη σημερινή του μορφή, ζητά η Ένωση Δήμων μετά τα φετινά τραγικά γεγονότα.
Η Ένωση, όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή της, καταγγέλλει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την απαράδεκτη προσπάθεια συγκεκριμένων φορέων να φορτώσουν ευθύνες στους δήμους για την καθυστέρηση ψήφισης νομοθετικής ρύθμισης σχετικά με τις λαμπρατζιές, επιχειρώντας έτσι να αποποιηθούν των δικών τους ευθυνών για την πρόληψη και την καταστολή της παραβατικότητας.
«Καθιστούμε σαφές ότι η ψήφιση οποιασδήποτε νέας νομοθετικής ρύθμισης, η οποία προβλέπει ελεγχόμενες λαμπρατζιές υπό την ευθύνη του δήμου ή της εκκλησιαστικής επιτροπής, όπου το επιθυμούν, δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το φαινόμενο της εγκληματικότητας και των επικίνδυνων καταστάσεων που παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια γύρω από τις αυτοαποκαλούμενες λαμπρατζιές».
Τονίζει ότι «η αντιμετώπιση της εγκληματικότητας είναι ευθύνη των αρμόδιων Αρχών και απαιτεί σοβαρότητα, αποτελεσματικότητα και ανάληψη ευθυνών, όχι μετατόπιση αυτών».
Φωνάζουν οι αστυνομικοί
Η δολοφονική επίθεση που δέχθηκαν οι αστυνομικοί που ήταν στο καθήκον στην περιοχή των Λιβαδιών ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι της οργής για τους Συνδέσμους των αστυνομικών. Καθαρά από τύχη δεν θρηνήσαμε θύματα από τα φονικά βεγγαλικά που εκτόξευαν οι ανεγκέφαλοι στοχεύοντας τους αστυνομικούς που ήταν στο καθήκον. Όπως ανέφερε ο πρόεδρος του Αστυνομικού Σώματος της Συντεχνίας Ισότητα, Νίκος Λοϊζίδης, «αυτό που μας εξόργισε πιο πολύ είναι ότι ενώ ζητούμε νομοθεσίες, ζητούμε εξοπλισμό, βλέπουμε να μας αφήνουν μόνους μας. Από τον Μάιο του 2024 η Ισότητα, μετά το περσινό Πάσχα, ζήτησε να δει η Πολιτεία τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για τις λαμπρατζιές». Όπως είπε, φέτος πήγε ένα νομοσχέδιο στη Βουλή για το οποίο δεν κλήθηκαν οι συντεχνίες και τόνισε πως χωρίς να υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο τις τελευταίες βδομάδες οι αστυνομικοί προσπαθούσαν να διασφαλίσουν την ασφάλεια. Εξέφρασε την άποψη ότι για τις λαμπρατζιές πρέπει να καθοριστεί αριθμός ανά επαρχία.
